Treść

Do galerii rodów szlacheckich zamieszkujących suski zamek dołączył kolejny portret, tym razem z wyobrażeniem postaci Aleksandra hr Branickiego (1821-1877), właściciela Suchej w 2 poł. XIX w. Autorem dzieła jest artysta Rafał Lenart, mieszkaniec Suchej Beskidzkiej, absolwent Wydziału Malarstwa ASP im. Jana Matejki w Krakowie.

Portret namalowany został na tle wnętrza dawnej biblioteki zamkowej, a dokładnie w komnacie części parterowej zachodniej wieży zamku, gdzie mieściły się niegdyś cenne kolekcje graficzne, kartograficzne, archeologiczne, numizmatyczne oraz zbiory archiwaliów i inkunabułów. Widok oryginalnego wnętrza biblioteki utrwalony został na fotografii wykonanej na pocz. XX wieku. Nieco starszy wizerunek tego samego miejsca przedstawia także rycina wykonana przez kustosza i bibliotekarza zamkowego dra Michała Żmigrodzkiego do ilustracji rękopisu pt. „Biblioteka J.W Branickich w Suchy”, prezentowanego na Wystawie Krajowej we Lwowie. (Rękopis ten obecnie znajduje się w zbiorach Gabinetu Rysunku Polskiego Muzeum Narodowego w Warszawie). Aleksander Branicki został sportretowany jako dojrzały, prawie pięćdziesięcioletni mężczyzna, stojący pośrodku biblioteki na tle regałów i szaf z książkami. Jego prawa dłoń opiera się na dwóch księgach, ułożonych na secesyjnym biurku z nadstawą, którego szczyt wieńczy globus. W większej z ksiąg umieszczona została zakładka z widocznym ekslibrisem Branickich i ich maksymą „Pro Fide Et Patria” – „Za Wiarę i Ojczyznę” wspaniale wyrażającą ideę gromadzenia księgozbioru w czasach niewoli jako cennych pamiątek utrwalających tożsamość narodu polskiego. To nieprzypadkowa aranżacja,  ponieważ dziełem życia Aleksandra Branickiego było zgromadzenie na zamku w Suchej wspaniałego zbioru biblioteczno-muzealnego, zaliczanego do najcenniejszych prywatnych kolekcji w kraju, w skład którego wchodziły dzieła sztuki, polonika, autografy królów polskich, kolekcje graficzne i przyrodnicze oraz liczne narodowe pamiątki. Aleksander Branicki urodził się w 1821 r. Był drugim z kolei synem generała armii carskiej Władysława Grzegorza Branickiego i Róży Potockiej oraz potomkiem niesławnej pamięci Ksawerego Branickiego. Pierwsze lata życia spędził na dworze w Petersburgu. Suchą wraz z zamkiem zakupił od Jana Kantego Wielopolskiego na mocy umowy zawartej 15 lipca 1843 roku. W tym samym roku odziedziczył Stawiszcze w dobrach białocerkiewskich na Ukrainie wraz z kompleksem przyległych do niego majątków. W 1863 roku został aresztowany i zesłany do Saratowa za wsparcie walki niepodległościowej i pomimo zwolnienia, musiał emigrować poza granice Rosji. Na swą główną rezydencję wybrał zamek w Suchej, który gruntownie odrestaurował i wyposażył, sprowadzając z Paryża kompletne wyposażenie wnętrz. Dokonywał zakupów i przywoził dzieła sztuki ze swych włości na Ukrainie, m.in. obrazy i rzeźby, porcelanę tkaniny i broń. Suska posiadłość Branickiego była w 2. poł XIX w. zaliczana do jednych z nowocześniej prowadzonych w Galicji. Bardzo dobrze prosperowały suskie huty noszące nazwę „Zakładów Górniczo-Hutniczych Aleksandra hr. Branickiego w Suchej”. Słynął z zamiłowania do nauk przyrodniczych. W swoich dobrach zakładał ogrody botaniczne (największy w Stawiszczach), finansował działalność naukowych placówek przyrodniczych, wydawnictwa i wyprawy badawcze, w których niejednokrotnie osobiście brał udział. W latach 1863-1864 odbył w towarzystwie swojego brata Konstantego oraz prof. Antoniego Wagi podróż do Turcji, Egiptu, Syrii i Ziemi Świętej, zimą 1866/1867 r. odwiedził Algierię, a w l. 1872-1873 ponownie Egipt i Nubię. Wynikiem tych eskapad były bogate zbiory, które trafiały głównie do warszawskiego Gabinetu Zoologicznego oraz na zamek w Suchej. Kochał konie, a w swojej stadninie w Janiszówce hodował „araby”. Był również prekursorem polskiej fotografii. Sam fotografował i założył laboratorium. Już w połowie XIX w. wykonał zdjęcia Warszawy oraz swych krewnych i znajomych, m.in. szwagra, Zygmunta Krasińskiego. Interesował się także spirytyzmem oraz zjawiskami paranormalnymi, szukając sposobu ich wytłumaczenia na gruncie nauki. Zmarł w Nicei w 1877 roku, a dobra suskie odziedziczył jego jedyny syn Władysław. Portret Aleksandra Branickiego herbu Korczak  można podziwiać w Sali Rycerskiej Suskiego Zamku, gdzie znajdują się namalowane przez Rafała Lenarta wizerunki: Gaspara Castiglione vel Kaspra Suskiego herbu Saszor (Sasowskie), Piotra Komorowskiego herbu Korczak i Jana Wielopolskiego Kanclerza Wielkiego Koronnego herbu Starykoń. 
   

Fotografia: Adam Wróbel

Aleksander hr. Branicki z synem Władysławem, ok.1860 Fotografował Serge Levitsky, Paris Muzeum Narodowe w Warszawie