Treść

Sucha Beskidzka dała Polsce i światu wielu wybitnych przedstawicieli świata kultury i nauki. Wśród nich jest Walery Goetel, którego upamiętniono w wyjątkowy sposób. W poniedziałek 6 listopada, w 51. rocznicę śmierci, odsłonięto wzniesiony na jego cześć pomnik.

Walery Goetel z wyksztalcenia był geologiem i paleontologiem, które to kierunki studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie oraz Uniwersytecie Wiedeńskim, uzyskując na nim doktorat z obu dziedzin. Do roku 1920 pracował jako wykładowca na Uniwersytecie Jagiellońskim, zostając profesorem zwyczajnym geologii ogólnej i paleontologii. Od 1929 roku pełnił obowiązki prodziekana, a od 1932 roku dziekana Wydziału Górniczego Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, zostając trzy lata później prorektorem, a następnie rektorem uczelni. Naukowo zajmował się badaniem budowy geologicznej Tatr, ale zakres jego zainteresowań był znacznie szerszy. Był współtwórcą trzech przygranicznych parków narodowych – Babiogórskiego, Pienińskiego i Tatrzańskiego. Pasjonował się także geografią polityczną, włączając się w polsko-czechosłowacki spór o przebieg granicy w Tatrach. Stworzył nową gałąź nauki – sozologię, łączącą problematykę ochrony przyrody z racjonalnym użytkowaniem jej zasobów. Zamiłowanie do gór sprawiło, że został członkiem, a następnie prezesem Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, a także był wieloletnim redaktorem naczelnym rocznika poświęconego górom „Wierchy” oraz aktywnym ratownikiem górskim. Walery Goetel w ciągu swojego życia odbył również wiele zagranicznych wypraw naukowych.

2022 rok został na Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie ustanowiony rokiem prof. Walerego Goetla. Jego osobę upamiętniło także Muzeum Miejskie Suchej Beskidzkiej, które wraz z Fundacją dla AGH zorganizowało wystawę czasową „W poszukiwaniu piękna przyrody. Podróże Walerego Goetla i Piotra Chrząstowskiego”. Jej finisaż odbył się w kwietniu tego roku, a towarzyszyła mu konferencja naukowej „Góry: podróże, badania, interpretacje. Prof. Walery Goetl – osobowość nauki i Suchej Beskidzkiej”

Od 50 lat Walery Goetel jest patronem jednej z suskich szkół ponadpodstawowych. Stąd pomnik upamiętniający osobowość świata nauki został zlokalizowany w ogrodzie tej placówki. Jego orientacja również nie jest przypadkowa. Naturalnej wysokości postać profesora zwrócona jest ku Krakowowi, co w symboliczny sposób łączy jego rodzinne miasto z tym, w którym spędził większość swojego życia. Jak podkreśla dyrektor ZS im. W. Goetla Sławomir Kudzia ideą było aby uczniowie utożsamiali się z patronem szkoły, a sam pomnik był dla nich drogowskazem. Autor rzeźby, Wiesław Kwak zaznaczył, że tworząc jej projekt myślał początkowo o ławeczce, ale po zapoznaniu się z biografią profesora uznał, że musi to być postać stojąca i umieścił ją na tle głazu z opartym o niego czekanem. Zgodnie z przyjętą wizją Walery Goetel znajduje się na grzbiecie Babiej Góry, z którego korzystając z lornetki podziwia panoramę od rodzinnej Suchej Beskidzkiej aż po Kraków. Projekt, którego głównym realizatorem był Powiat Suski został dofinansowany ze środków programu własnego Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku pn. „Rzeźba w przestrzeni publicznej dla Niepodległej – 2023”, pochodzących z budżetu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Uroczystego odsłonięcia pomnika dokonali Starosta Suski Józef Bałos, Dyrektor ZS im. W. Goetla Sławomir Kudzia wraz z wnuczką i wnukiem profesora Goetla – panią Jadwiga Chrząstowska i panem Piotrem Chrząstowskim, będącym podobnie jak dziadek miłośnikiem wypraw naukowych. W trakcie drugiej części uroczystości, która miała miejsce w szkolnej mediatece, zaprezentował zdjęcia i filmy z Arktyki i Grenlandii, ukazujące piękno tych zakątków świata. Dzięki przygotowanej przez uczniów i nauczycieli prezentacji multimedialnej goście wydarzenia mogli jeszcze lepiej poznać sylwetkę Walerego Goetla, a muzycznie uświetniła je kierownik Miejskiego Chóru „Jasień” Małgorzata Kubieniec, która przy akompaniamencie wicedyrektor Szkoły Muzycznej I stopnia w Suchej Beskidzkiej Klaudii Bałos wykonała skomponowany przez Witolda Friemanna na cześć Walerego Goetla utwór „Hymn Obrońców Przyrody”.

Wojciech Ciomborowski