Treść

Małopolski Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia kontynuuje kampanię edukacyjną prowadzoną w ramach akcji „Środa z profilaktyką”. Obecnie dużo uwagi poświęca zagadnieniom związanym z nowotworami głowy i szyi, wielolekowości, depresji w czasach pandemii oraz profilaktyki cukrzycy i otyłości u dzieci.

Nowotwory głowy oraz szyi

Nowotwory głowy oraz szyi obejmują szereg chorób onkologicznych zlokalizowanych w różnych częściach głowy i szyi, czyli między innymi nosa, języka, ucha, krtani, tarczycy. Nie zalicza się do nich nowotworów mózgu. Leczenie nowotworów głowy i szyi jest trudne, co ma związek z lokalizacją guza. Każde leczenie, a w szczególności chirurgiczne tych części ciała wiąże się z zagrożeniem dysfunkcji ważnych dla życia organów oraz dramatycznym obniżeniem jakości życia.

Objawami, które powinny nas zaniepokoić się pieczenie języka, niegojące się rany, owrzodzenia oraz czerwone i białe naloty w jamie ustnej, ból gardła, przewlekła chrypka, ból w trakcie przełykania śliny i problemy z połykaniem, krwawe wycieki z nosa. Między innymi dlatego nowotwory głowy i szyi są w ich początkowym stadium często mylone z objawami infekcji górnych dróg oddechowych. Należy pamiętać, że ryzyko zachorowania jest największe między 45 a 64 rokiem życia. Ponadto mężczyźni chorują na nie pięć razy częściej niż kobiety. Ryzyko zachorowania wzrasta o 10 – 20 razy u osób, które regularnie palą papierosy i piją alkohol. Ryzyko wystąpienia tego rodzaju nowotworu zwiększają również nieleczone choroby zębów i dziąseł.

* * * * *

Polipragmazja, czyli wielolekowość

Polipragmazja to przyjmowanie co najmniej 5 leków jednocześnie. Wydaje się to mało możliwe. Tymczasem aż jedna trzecia Polaków po 65 roku życia narażona jest na powikłania związane z wielolekowością. W okresie pandemii koronawirusa SARS-CoV-2 obawy Polaków o zdrowie rosną. Coraz więcej osób masowo sięga po farmaceutyki i to bez konsultacji z lekarzem. Tymczasem medykamenty należy przyjmować świadomie i zgodnie z wytycznymi lekarza lub farmaceuty. Nie wolno przekraczać zaleconych dawek i czasu przyjmowania, sięgać po leki polecone przez sąsiadów lub znajomych. Trzeba za to sprawdzać kiedy należy dany lek przyjąć (przed, czy po posiłku).

Niezwykle ważne jest czym popijamy zażywane lekarstwa. Kawa i herbata mogą wchodzić z nimi w interakcje, powodując osłabienie ich działania lub wywołać skutki uboczne. Soki (zwłaszcza grejpfrutowy) neutralizują enzymy metabolizujące leki, co może powodować zatrucie organizmu. Mleko zmniejsza przyswajalność leków, a w szczególności antybiotyków. Natomiast alkohol zaburza procesy przyswajania i wydalania. Dlatego lekarstwa najlepiej popijać przegotowaną wodą lub niegazowaną wodą mineralną.  

Film profilaktyczny dotyczący wielolekowości

* * * * *

Depresja w czasie pandemii

Depresja jest taką samą chorobą jak nadciśnienie tętnicze, czy cukrzyca. Może dotknąć każdego. Pierwszej jej objawy często pozostają niezauważone, nie tylko przez bliskich, ale nawet przez pacjenta. Jest to choroba zarówno ciała, jak i ducha. Objawia się poczuciem smutku, obniżonym nastrojem, brakiem chęci do działania oraz negatywnym postrzeganiem rzeczywistości. Według szacunków ekspertów w Polsce z tym schorzeniem zmaga się już około 1,5 mln osób. Światowa Organizacja Zdrowia przewiduje, że do 2030 roku depresja będzie najczęściej występującą chorobą na świecie. Pandemii koronawirusa może przyspieszyć i pogłębić ten problem.

Aby w czasie pandemii ustrzec się przed depresją należy prowadzić zdrowy i higieniczny styl życia. Nie od dziś wiadomo, że przemęczenie i zbyt krótki sen negatywnie wpływają na nastrój i powodują przygnębienie. Idealny sen powinien trwać osiem godzin dziennie, choć należy pamiętać, że dla każdego człowieka optymalna ilość snu jest inna. Depresji przeciwdziała także prowadzenie aktywnego tryby życia. Częsty ruch pozytywnie wpływa nie tylko na ciało, ale i umysł, podnosi poziom endorfin (hormon szczęścia) i serotoniny, a obniża poziom kortyzolu (hormon stresu).  

Film profilaktyczny dotyczący depresji

* * * * *

Profilaktyka cukrzycy wśród dzieci

Tak wśród dorosłych, jak i u dzieci występuje cukrzyca typu 1 i typu 2. Cukrzyca typu 1 wynika z niedoboru lub całkowitego braku insuliny wytwarzanej przez komórki trzustki. A to właśnie insulina odpowiada za transport cukru z krwi do komórek ciała. Cukrzyca 1 typu wymaga podawania insuliny podskórnie aby utrzymywać prawidłowy poziom cukru w krwi. Niepokojącymi objawami są nadmierne pragnienie, częste oddawanie dużej ilości moczu, zmęczenie, apatia, chudnięcie, zaburzenie widzenia, zapach acetonu z ust, a także tworzące się w kącikach ust zajady.

Cukrzyca typu 2 jest przewlekłym schorzeniem metabolicznym, które zaburza mechanizmy wykorzystywania glukozy w organizmie. U jej podstawy leży insulinooporność. W jej efekcie organizm produkuje nadmierne ilości hormonu, co prowadzi do niewydolności trzustki. Nasze obawy winno wzbudzić zmęczenie, senność, infekcje intymne, przebarwienia skóry na szyi, w dołach pachowych i pachwinach.

W dzieci cukrzyca stopnia 1 występuje w 90% przypadków i jest chorobą immunologiczną. Cukrzyca typu 2 to efekt złej diety i braku aktywności. Obecnie aż 22 proc. dzieci i młodzieży w wieku od 9 do 18 lat zmaga się z nadwagą i otyłością. Dlatego ważne jest, by rodzice nie dawali dzieciom słodyczy jako nagrody (np. za dobre zachowanie), nie kupowali słodkich napojów, nauczyli pociechy sięgać po zdrowe przekąski. Rodzice sami powinni dawać pociechom przykład, a przy tym wraz z nimi aktywnie spędzali jak najwięcej czasu.  

Film profilaktyczny dotyczący cukrzycy

* * * * *

Profilaktyka otyłości u dzieci

Otyłość to nieprawidłowe i nadmierne gromadzenie się tłuszczu w organizmie, które może mieć negatywny wpływ na zdrowie. Do określenia prawidłowej masy ciała u dzieci do ukończenia 18. roku życia stosowane są tabele lub siatki centylowe (osobne dla chłopców i dziewcząt) zestawiające masę z wiekiem. Zgodnie z normami przyjętymi przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) nadwaga występuje gdy wartość wskaźnika przekracza 85 centyl. Powyżej 95 centyla rozpoczyna się otyłość.

WHO alarmuje, że polskie dzieci tyją najszybciej w Europie. Problem nadwagi i otyłości dotyczy już 10% dzieci i młodzieży na świecie. Trzeba przy tym pamiętać, że u otyłego przedszkolaka prawdopodobieństwo pozostania otyłym w wieku dorosłym jest ponad czterokrotnie większe niż u jego rówieśników o prawidłowej masie ciała.

Do otyłości prowadzą nie tylko nieprawidłowe nawyki żywieniowe (zbyt duże porcje, mała ilość owoców i warzyw, spożywanie przetworzonej żywności), ale również brak ruchu, stres, depresja, predyspozycje genetyczne. A konsekwencje otyłości są poważne. Jej skutkiem jest zaburzenie gospodarki lipidowej i węglowodanowej (cukrzyca typu 2), nadciśnienie tętnicze, stłuszczenie wątroby, bezdech senny, zaburzenia kostno-stawowe i emocjonalne oraz większa predyspozycja do chorób nowotworowych.

W trosce o prawidłową wagę dziecka należy zadbać, by to miało zapewnione minimum 60 minut aktywności fizycznej dziennie, spożywało w ciągu doby 4-5 mniejszych posiłków i to nie przed telewizorem, lecz w gronie rodzinnym. W diecie powinny znajdować się pieczywo pełnoziarniste, grube kasze, płatki owsiane, warzywa, owoce. Słodkie napoje należy zastąpić wodą mineralną. Na utrzymanie prawidłowej wagi ciała wpływa również odpowiednio długi i dobrej jakości sen.  

Film profilaktyczny dotyczący otyłości